Speurmonnik

Umberto Eco - De naam van de roos (1980)

Toeval bestaat niet: de dag voordat de dwarse man meldt dat augustus de herleesmaand is en dat hij Eco's grote romans met plezier herleest, had ik De naam van de roos weer eens uit de kast gepakt. En daar heb ik zoals verwacht geen spijt van gekregen.

Blijft een bijzondere roman. Het is een misdaadroman, maar het is veel meer dan een whodunnit. Het gaat over een detective die er niet in slaagt om de zaak op te lossen. Sherlock Holmes, vermomd als monnik in de veertiende eeuw, loopt met zijn side-kick zeven dagen hopeloos achter de feiten aan, in een Italiaans klooster hoog in de Alpen. En uiteindelijk brandt de hele tent af. Eén keer lezen is voldoende om de plot te kennen. En dan is er natuurlijk nog die film die ik ook al tig keer heb gezien. Dus om die plot gaat het niet.

Maar wat is het dan, dat het zo aangenaam maakt om het te herlezen? Voor mij, als liefhebber van non-fictie, is dat vooral de historische setting, de kosmos waarin het verhaal is geplaatst. De politieke strijd aan het begin van die veertiende eeuw tussen de paus in Avignon en de keizer in München, tussen de Italiaanse steden en de Kerk, tussen inquisiteur en ketters. Kortom: de roman is ook een fascinerend geschiedenisboek. En omdat het verhaal geschreven is vanuit het perspectief van een verteller die persoonlijk getuige was van de gebeurtenissen, biedt het ook een boeiend beeld van de logica en de filosofie van die tijd. Waarbij ik bijvoorbeeld geniet van de waarlijk verlichte ideeën over de scheiding van kerk en staat die speurmonnik William van Baskerville uiteenzet tijdens het dispuut.

Het aantrekkelijke van dit boek is niet in de eerste plaats het verhaal, het is veel meer de beschrijving van de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Maar het is natuurlijk ook weer niet zo dat elke historische roman die in de veertiende eeuw is gesitueerd automatisch een goede roman is; het moet wel goed geschreven zijn. En dat zit bij Umberto Eco ook wel goed. Vandaar dus zeer herleesbaar.