De dam

Holland - Utrecht in de 12e eeuw

In mijn eerdere artikel over de geschiedenis van de provinciegrenzen in de Randstad schreef ik dat Holland en Utrecht al in de Middeleeuwen regelmatig met elkaar overhoop lagen. Eén van de fraaiste voorbeelden van die strijd stamt uit de 12e eeuw. Zwammerdam, dat kleine plaatsje aan de Rijn tussen Bodegraven en Alphen aan den Rijn, is het toneel.

Op 21 december 1163 teistert een stormvloed de kust van Holland. Door de enorme kracht van de wind wordt het water in de Oude Rijn bij Katwijk teruggedreven in de rivier. Maar op de Oude Rijn lozen de polders van Holland en Utrecht hun water. Het veenwater kan niet meer afvloeien naar de zee en de ontginningen lopen één voor één onder water, eerst in Holland en dan ook in Utrecht. Het duurt lang voordat het water in de polders weer daalt. De Hollanders doen hun uiterste best om eerst hun eigen land droog te krijgen. Ze blokkeren het Utrechtse water door de aanleg van een dam in de Oude Rijn op de grens van Holland en Utrecht: de Zwammerdam. Zo worden de Utrechtse polders nooit droog! Bisschop Govert van Rhenen brengt de zaak in 1165 voor het keizerlijk gerecht. Graaf Floris III van Holland heeft zijn verdediging goed voorbereid. De bisschop heeft toch zelf ook een dam aangelegd bij Wijk om wateroverlast op zijn eigen gebied tegen te gaan? De graven van Gelre en Kleef, die overlast ondervinden van die bisschoppelijke dam, zijn aanwezig om Floris III te steunen. Maar keizer Frederik Barbarossa gaat niet voor de Hollandse graaf overstag. De Zwammerdam moet worden opgeruimd.

Literatuur: Prof.dr. C. Dekker, (ed.), Geschiedenis van de provincie Utrecht. (Utrecht 1997)

Formeel is dit issue tussen Utrecht en Holland buitengewoon lang blijven bestaan. Want de dam werd natuurlijk niet opgeruimd. In 1202 werd een overeenkomst tussen het graafschap Holland en het bisdom Utrecht gesloten waarbij de afwatering van Utrecht en Holland uiteindelijk werd geregeld. Om te beginnen werden op last van beide partijen afwateringssloten (o.a. de Nieuwe Wetering, de Does, de Zijl) naar de meren boven Leiden gegraven. En pas in 1255 werd een aantal sluizen en duikers in de Spaarndamse dijk gelegd (foto). Bij eb kon voortaan worden geloosd op het IJ. De dijk werd onderhouden door de daaraan gelegen dorpen tussen Zandvoort en Amsterdam. Het onderhoud van de Spaarndamse sluizen werd opgedragen aan de rondom de Rijn gelegen dorpen en het belanghebbende gedeelte van Utrecht.

Spaarndam

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

kersen keren

“Als het dit pinksterweekend inderdaad mooi weer wordt, dan kunnen we heel binnenkort weer kersen keren in de Betuwe”. Met een mysterieuze glimlach nodigt de man tegenover mij me uit om te reageren op deze indringende mededeling. Kersen keren? Daar heb ik nog nooit van gehoord. Ik krijg het gevoel dat ik in de maling word genomen. Maar aan de andere kant, ik ken de man als een serieuze manager, en hij komt tenslotte uit de Betuwe dus hij zal het beter weten dan ik. “Vroeger als jonge jongen deed ik dat veel. Je moet weten, die kersen hangen aan de boom en hebben de zon nodig om mooi rood te worden. Als je ze niet steeds omdraait, dan worden ze maar aan één kant rood en blijft de andere kant groen. Dat kan niet natuurlijk”. Ik probeer het me voor te stellen: ik ga op een trapje onder de boom staan en reik tot hoog boven mijn hoofd om een jonge kers om te draaien, heel voorzichtig zodat het steeltje niet afbreekt – en tsjak, daar sta ik met een klein kersje in mijn hand. Ik voel dat ik e
Meer lezen

5th Dimension Television

5:00 The White Hole Vandaag: I Can See For Miles (z/w). Documentaire uit 1990 van Germaine Davis. Na een ernstig auto-ongeluk werd bij de blanke peuter Budd Hilky uit Cincinnati het hoornvlies van de overleden jazztrompettist en oogdonor Miles Davis ingebracht. De kleine Budd was jarenlang niet voor de etalages van muziekwinkels weg te slaan. Zie ook: Het kon niet en toch gebeurde het .
Meer lezen

De mate van rampzaligheid

De onvolprezen Battus heeft dertig jaar geleden de aanzet gegeven tot wat hij noemde De Encyclopedie . Daarin beschrijft hij het hele leven en hele wereld. Jammergenoeg nog slechts in tweeënvijftig trefwoorden, maar dat mag de pret niet drukken. Deze encyclopedie is voorwaar geen gemeengoed bij het grote publiek geworden. Dat is jammer. Ik wil bij deze een poging doen om u als lezer deelgenoot te maken van enkele van Battus' unieke analyses van het leven en de wereld. Ik zal dat doen door van tijd tot tijd de beschrijving van een trefwoord, een entry zoals we dat zouden kunnen noemen, hier te publiceren. Met dank aan Battus natuurlijk. Ramp , hoe erg wij een ramp vinden, hangt af van het aantal slachtoffers dat erbij is te betreuren (dit aantal zal ik verder met N aanduiden), het aantal kilometers dat ons scheidt van de plaats van de ramp (die afstand zal ik verder A noemen), en het aantal jaren dat tussen ons en de ramp ligt (dit tijdsverschil geef ik voortaan door T aan). Ik
Meer lezen