Het wonder van Haarlem

In de auto onderweg naar huis leest El een verhaal voor uit het boek van Lennaert Nijgh. Het verhaal gaat over een schilderij.

Op een opmerkelijk schilderij van Cornelis Cornelisz van Haarlem (1562 - 1638) dat in het Haarlemse Frans Halsmuseum hangt, nippelt een monnik geconcentreerd de borst van een non. Het merkwaardige werk uit 1591 kreeg oorspronkelijk de titel: 'Monnik en Bagijn'. Het is later omschreven als 'monnik die den borsten betast', 'Broeder Cornelis en zijn meisje' en 'Het wonder van Haarlem'. Het Frans Halsmuseum houdt het op 'Een monnik en een begijn'.

Lang heeft men gedacht dat hier het losbandige leven van Middeleeuwse kloosterlingen aan de kaak werd gesteld. Want we gaan er maar even van uit dat het glas wijn en de vruchten op de tafel niets met Sonja Bakker te maken hebben. Vandaag de dag nemen we aan dat hier een tamelijk bizar mirakel is uitgebeeld.

De kern van het verhaal is als volgt. De non was beschuldigd van het ter wereld brengen van een kind. Men wilde haar moederschap bewijzen door de melk uit haar borsten te knijpen. Echter, de monnik die daartoe was aangewezen, kreeg er alleen wijn uit. Tegenwoordig zou dat een reden zijn om snel de dokter te bezoeken, maar in die tijd werd het tot een wonder uitgeroepen. Het bewijs voor de maagdelijkheid van de non was geleverd!

Nijgh beschrijft de geschiedenis van het mirakel als een satire. Buitengewoon beeldend, vol humor. Dat belooft veel voor de rest van het boek.