België - hoe verder?

Het lukt onze zuiderburen vooralsnog niet om een nieuwe regering te vormen. De formatie is hopeloos mislukt. En het bijzondere daarvan is dat het is stukgelopen op twistpunten over de toekomst van de gewesten Vlaanderen, Wallonië en Brussel. "Communautaire zaken" noemen ze dat. Na de taalstrijd in België van de jaren vijftig en zestig, die volgens Geert Mak in elk ander Europees land tot een burgeroorlog zou hebben geleid, is dit het volgende enorme probleem dat de staat België moet zien op te lossen.

Zal België uiteen vallen? Binnen Vlaanderen neemt het aantal voorstanders van onafhankelijkheid hand over hand toe. En in Nederland hoor je steeds vaker dat ze "dan maar bij ons moeten komen". Op zich een interessante gedachte. Kennelijk gebaseerd op de idee om alle Nederlandssprekenden in één staat te verenigen.

De geschiedenis van de scheiding van de Noordelijke Nederlanden en de Zuidelijke Nederlanden gaat terug naar het jaar 1585, de Val van Antwerpen. Onder leiding van Alexander Farnese veroverden de Spanjaarden de stad Antwerpen. De droom van een groot Nederland was voorbij, de zeventien provincies vielen in twee delen uiteen. Door de massale emigraties en de politieke situatie werd het economische leven naar de opstandelijke noordelijke provincies verplaatst. In het zuiden was er geen basis meer voor de opstand. De militaire situatie die daarmee ontstond trok in feite de politieke lijnen op de landkaart die we nu nog herkennen. Natuurlijk, in de meer dan vierhonderd jaar nadien is er nog heel veel gebeurd, maar de basis voor de scheiding is daar en toen gelegd.

De bepalende culturele factor in de scheiding tussen noord en zuid was "geloof" en niet "taal". Het zuiden was katholiek, het noorden calvinistisch. Met de ontkerkelijking tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw, in België niet minder dan in Nederland, is het belang van dat cultuurverschil heel snel minder geworden. En het lijkt erop dat de komst van de islam in zowel Vlaanderen als in Nederland katholieken en calvinisten lijkt te verenigen.

In een tijd waarin we volop aan het bouwen zijn aan een steeds verder geïntegreerd Europa zien we tegelijkertijd een groeiend streven naar meer onafhankelijkheid. Het bijzondere is dat we in Nederland daar nogal luchtig over denken. Wanneer we in Nederland aan de borreltafel praten over de grote politieke problemen in België leidt dat bij iedereen tot een glimlach. Ach, die Belgen toch.

Maar hoe zouden we het vinden als er in Europa zo openlijk gesproken zou worden over het politieke streven om alle Duitssprekenden te verenigen in één land? Zouden we dan ook glimlachen en onze schouders ophalen?