De intra-Europese scheidslijn

"De meest heldere grens van Europa is de grote historische scheidslijn die Samuel Huntington, hoogleraar van Harvard, vastlegde in zijn klassieke analyse ‘Botsende beschavingen’. Het is de lijn die loopt tussen de westelijke christelijke volkeren en de oostelijke orthodoxe en islamitische culturen, een breuk die teruggaat tot het jaar 395 na Christus, toen het Romeinse rijk in een oostelijk en westelijk rijk werd opgesplitst. Beide rijken gingen daarna een eigen weg, en door al die verschillende historische ervaringen groeiden tradities en culturen uiteen. Huntingtons breuklijn ligt al bijna 500 jaar ongeveer op dezelfde plaats. Hij loopt ruwweg van noord naar zuid, vanaf de grens tussen Finland en Rusland, achter de Baltische staten langs, dwars door Wit-Rusland, Oekraïne, Roemenië en Servië, en eindigt tussen Kroatië en Bosnië in de Adriatische zee. Aan de westelijke kant van deze lijn drinken de mensen espresso of filterkoffie, zij vieren Kerstmis op 25 december, ze zijn - meestal zonder het te beseffen - beïnvloed door de scholastiek en het humanisme, ze hebben de reformatie, de renaissance en de verlichting meegemaakt, ze hebben ervaring met een democratie in een rechtsstaat, ook al is dat in sommige landen allemaal nog pril en jong. Aan de oostelijke kant drinken de mensen koffie met de drab, zij vieren Kerstmis volgens de orthodoxe kalender of ze vieren het helemaal niet en de meesten hebben eeuwenlang geleefd onder het Byzantijnse rijk en andere, min of meer absolute regimes."

Geert Mak (In Europa, 2004)