De gordel

vast en zeker

Gezien op een groot reclamebord langs de A4 bij Leiderdorp:

11% kans dat u geen autogordel draagt

Het blijkt een reclame van een verzekeraar. Dat staat er tenminste onder: realist in verzekeringen.

Ik laat deze stelling even op me inwerken. Ik sta in een lange rij langzaam rijdend verkeer, dus daar heb ik tijd voldoende voor. Deze realist in verzekeringen stelt dus dat zij weten hoe groot de kans is dat ik geen autogordel draag terwijl ik dat bord lees. Ik denk dat ze hier de plank een beetje mis slaan. Er is iets vreemds aan de hand met de formulering van deze stelling. En daarbij gaat het mij niet over dat percentage, nee, er is iets anders.

De stelling zegt iets over één individu, namelijk mij, Franz. En de stelling zegt ook iets over de status van dat individu op een bepaald moment, namelijk nu. In dat geval kan er volgens mij helemaal geen sprake zijn van enige vorm van kansberekening. Dat individu draagt een gordel, en er is dus sprake van "zekerheid" en niet van "kans".

Bij het begrip "kans" behoort altijd het aspect "toeval" een rol te spelen. Hoe groot is de kans dat je "zes" gooit met een dobbelsteen? Hoe groot is de kans dat, wanneer je een willekeurig persoon aanspreekt, deze persoon op Balkenende heeft gestemd bij de verkiezingen op 22 november? Hoe groot is de kans dat een willekeurig persoon lager scoort dan een chimpansee bij een IQ-test? In de bovenvermelde formulering is dat toevallige aspect niet aanwezig.

Ik kan me voorstellen dat uit onderzoek is gebleken dat een bepaald gedeelte van de mensen in een auto op de A4 geen autogordels draagt. Deze verzekeraar stelt dat de niet-gegordelden 11% uitmaken van alle automobilisten op dat traject van de A4: wanneer op dat moment een willekeurige steekproef zou worden gehouden, dan zal blijken dat één op de negen inzittenden geen gordel draagt. Laten ze dat dan ook op dat bord zetten:

11% van de automobilisten die dit lezen draagt geen autogordel

Met zo'n formulering heb ik geen moeite.

Ik ben inmiddels drie kilometer opgeschoten. Nog steeds langzaam rijdend en stilstaand verkeer. Wat een mens allemaal niet kan bedenken, afwegen, overwegen, formuleren in drie kilometer.