De Bey

Als enthousiast scrabbelaar ben ik blij met elk kort woord met een q, x of y. Kan immers veel punten opleveren. Zo ben ik al jaren zeer content met de Bey van Tunis - die heeft me al heel wat punten opgeleverd.

De Bey van Tunis was de titel van één van de lokale leiders van de Barbarijse zeerovers (ook wel genoemd rifpiraten of Turkse zeerovers). Vooral in de zeventiende eeuw stonden zij bekend als de schrik van de Middellandse Zee. Ze opereerden vanuit Tunis, Tripoli, Algiers, Salè en havens in Marokko. Hun belangrijkste doelwitten waren zowel de rijke koopvaardijschepen die de Middellandse Zee bevoeren alsook de Atlantische route naar Azië rond Kaap de Goede Hoop. Deze kapers waren al actief ten tijde van de Kruisvaarders en hun acties werden pas effectief gestopt in 1816.

Hun thuisbases lagen op de Barbarijse kust, aan de voet van het Marokkaanse Rifgebergte en op de kust van de meer oostelijke Maghreb. Hun strooptochten reikten echter veel verder, van IJsland in het noorden tot de gehele Afrikaanse westkust. Zelfs stak men de Atlantische oceaan over voor tochten naar Amerika. Behalve de koopvaardijschepen werden ook de Europese kolonies in dit gebied prooi voor de zeerovers.

De meest bekende zeerover was Khair ad Din, bijgenaamd "Barbarossa" (Roodbaard). Nadat hij meegeholpen had om Algiers te verdedigen tegen de Spanjaarden doodde hij de heerser, maakte van de stad een "vrijbuitersnest" en regeerde er als een regent voor de Ottomaanse sultan. Hij was van Turkse afkomst. Tientallen van deze piraten waren van oorsprong Nederlanders. Drie voorbeelden zijn: Suleyman Reis bijgenaamd "De Veenboer", die admiraal van de Algerijnse kapersvloot werd, en zijn rechterhand Murad Reis, geboren Jan Janszoon van Haarlem. Beiden werkten voor de beruchte zeerover Simon de Danser. Ook Claes Compaen was een Hollandse zeerover, die in Marokko kwam. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog dienden de Barbarijse zeerovers soms als bondgenoten van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tegen Spanje.

Maarten Tromp was twee keer slachtoffer van de zeerovers: in 1609, als elfjarige, was hij gevangene in Salé en in 1621 was hij een jaar gevangene van de Bey van Tunis.

Vice-admiraal Michiel de Ruyter voerde tussen 1661 en 1663 militaire acties uit speciaal gericht tegen de Barbarijse zeerovers en dwong uiteindelijk een verdrag af.