De vierkante cirkel

Kabinetsverkenning

Jan Marijnissen en Jan-Peter Balkenende zijn het eens: de verschillen tussen SP en CDA zijn te groot en te talrijk. Er komt geen kabinet waaraan beide partijen deelnemen.

Marijnissen: "CDA en SP zijn elkaars tegenpolen. Samen vormen we een vierkante cirkel. Daar kun je over praten, maar die kun je niet tekenen."

Wat moet ik me nu voorstellen bij die vierkante cirkel? Is dat net zoiets als de Amerikaanse doorbraak van Robbie Williams? Of een kampioenselftal van Feyenoord? Een verstaanbaar liedje van Frank Boeijen? Wat bedoelt Jan?

Ik vermoed dat Jan bedoelt te zeggen dat een coalitie met SP en CDA onmogelijk is. En dat hij daarvoor een vergelijking maakt met een bekend wiskundig vraagstuk. Jan bedoelt: de kwadratuur van de cirkel. De oude Grieken formuleerden dat al. De vraag is of het mogelijk is om, met behulp van alleen passer en liniaal, in een eindig aantal stappen een vierkant te construeren met exact dezelfde oppervlakte als een gegeven cirkel. Eeuwenlang zijn wiskundigen in de weer geweest om deze vraag te beantwoorden. Pas in 1882 (Ferdinand von Lindemann) werd onomstotelijk aangetoond dat het niet kan. We weten dus al bijna 125 jaar zeker dat het nutteloos is om het toch te proberen.

SP en CDA samen in een coalitie, het kan dus niet. Hoe lang zal Wouter Bos toch nog blijven vasthouden aan zijn uitgangspunt dat de SP aan de nieuwe regering moet deelnemen?

Dat Von Lindemann in 1882 bewees dat de kwadratuur van de cirkel onmogelijk is, weerhoudt mensen er nog altijd niet van om het met een onvoorstelbare koppigheid te blijven proberen. Ook hedendaagse wiskundigen vinden zo nu en dan een epistel op hun bureau, waarin iemand zijn claim de kwadratuur van de cirkel te hebben volbracht, ondersteunt met vijftien kantjes meetkunde. De meer welwillenden worstelen zich door het epistel, wijzen de auteur op de misplaatste aanname bovenaan het vijfde velletje, en geven de moed op wanneer na een maand of wat er wederom 25 kantjes binnenkomen die het hiaat in het bewijs ondervangen. Er is zelfs een officiële term voor deze aandoening: morbus cyclometricus. De symptomen zijn een hardnekkige weigering het bewijs onder ogen te zien, een niet aflatende werklust, een bijkans onvoorstelbare koppigheid en een middelmatige aanleg voor wiskunde.

De parallel met de politiek is snel gemaakt: Wouter Bos leidt aan morbus politicus. Ik heb wel met hem te doen. Want het alternatief, de SP opnieuw in de oppositie, zal bij volgende verkiezingen voor de Tweede Kamer tot wederom een grote overwinning voor die partij leiden. De PvdA wil dat scenario koste wat het kost voorkomen.