IJzeren Poort

Een van de redenen waarom ik The Lord of the Rings al jaren met zoveel plezier lees is de grote hoeveelheid geografische details waarmee de auteur Middle Earth beschrijft. Of liever gezegd schildert. Landschappen, gebergtes, rivieren. In het verhaal is een belangrijke rol weggelegd voor de grote rivier, de Anduin, die van noord naar zuid stromend Middle Earth doorsnijdt. De Anduin is een brede traagstromende rivier van honderden kilometers lang. De Fellowship, in drie kano's, gebruikt de Anduin om na het vertrek uit Lorien zo snel mogelijk zuidwaarts te reizen. Dat gaat een heel tijdje goed, totdat ze bij de Argonath komen, een zeer smalle kloof, met aan weerszijden hoge rotsen. In die rotsen zijn twee enorme beelden uitgehouwen, twee koningen van heel vroeger. Dat beeld van die kano's is gebruikt als de poster voor deel 1 van de film, The Fellowship of the Ring.

Ik heb me die Anduin altijd voorgesteld als een soort Donau. Veel zijrivieren opnemend, slingerend door steeds onbekendere landen. Maar die kloof heb ik altijd beschouwd als een soort dichterlijke vrijheid van de auteur. Want hoe kan nu in hemelsnaam zo'n kloof in het echt bestaan? Dat een rivier in de geologische loop der eeuwen een dergelijk gat slaat in een gebergte is onmogelijk. Toch?

Tot mijn verbazing blijkt de Donau in het echt ook door zo'n kloof te gaan. Daar waar de rivier de grens vormt tussen Roemenië in het noorden en Servië in het zuiden passeert de Donau de zogeheten IJzeren Poorten. De rivier wurmt zich tussen de meest zuidelijke rotsen van de Karpaten en de meest noordelijkse rotsen van het Balkangebergte door. Meer dan honderd kilometer lang.

Aan de Roemeense kant is in de rotsen een enorm beeld uitgehouwen. Het stelt de Dacische koning Decebalus voor. Decebalus verzette zich aan het begin van onze jaartelling heftig tegen de oprukkende Romeinse legers. Maar tegenhouden is hem niet gelukt.

Heel nauw allemaal. Een zeer bijzondere route van het water. Want water stroomt toch altijd naar beneden? En dit is niet net zoiets als de Colorado, die door erosie de Grand Canyon heeft gemaakt. Dit kan eigenlijk alleen worden verklaard uit de aanname dat de bedding van de rivier ouder is dan het gebergte aan weerszijden.

Het is vanwege die doorgang tussen de rotsen door dat de Donau naar het oosten kan stromen. Want wanneer de IJzeren Poorten er niet waren geweest, wanneer het gebergte niet die nauwe doorgang zou hebben gehad, dan zou half Oostenrijk, Hongarije en Kroatië onder water hebben gestaan, en zou de Donau ergens in Kroatië of Slovenië zijn uitgemond in de Adriatische Zee.