Wapent U allen!

Joan Derk van der Capellen tot den Pol - Aan het Volk van Nederland (1781)

Dylan zong zijn mooiste liedjes toen hij kwaad was (Highway 61 Revisited), Contador maakte het verschil met de anderen (Verbier) toen hij kwaad was, Picasso maakte zijn meest indrukwekkende schilderij (Guernica) toen hij kwaad was. Boosheid is een geweldige inspiratiebron; het leidt tot topprestaties.

Dat blijkt ook voor politici te gelden; het is kennelijk van alle tijden. Meer dan 225 jaar geleden verscheen het pamflet Aan het Volk van Nederland. De schrijver bleef heel lang anoniem, en dat was ook wel begrijpelijk, want wanneer de machthebbers van die tijd erachter zouden zijn gekomen wie die schrijver was, dan zou die auteur hoogstwaarschijnlijk zijn "ingekort", dan zou zijn hoofd voor zijn voeten terecht zijn gekomen. Want het was niet zomaar een pamflet. De auteur was boos, en stak die boosheid niet onder stoelen of banken.

Het verschijnen van dit pamflet was de eerste keer in de Nederlandse geschiedenis dat het volk bij een politieke kwestie werd betrokken. Geïnspireerd door de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring was het een oproep aan het volk om de macht te nemen, macht waar dat volk volgens de toen geldende grondwet gewoon recht op had, maar die het wederrechtelijk was ontnomen. Door die vermaledijde Oranjes. En de boosheid van de auteur sloeg over op de lezers. Het volk werd ook boos en greep naar de wapenen.

In die zin miste het pamflet zijn uitwerking niet: het was het startsein tot de Bataafse Revolutie, die omwenteling in Nederland die uiteindelijk een einde maakte aan de absolute macht van de Stadhouder. Voor het echt zover was, dat duurde nog wel even -meer dan 65 jaar- maar het kwam er wel van. Aan Joan Derk van der Capellen tot den Pol hebben we veel te danken.

En het leuke is, dat pamflet is nog zeer leesbaar. Hier staat het. Ik heb ervan genoten.

Leve de republiek!

Van der Capellen is in later jaren verguisd. Nog in 1984 was er politiek oproer in de Tweede Kamer, waar toen een aantal partijen buitengewoon kleinzielig groot bezwaar aantekende tegen de herdenking van zijn tweehonderdste sterfdag. Terwijl deze man door het hele land geëerd zou moeten worden!

In de jaren negentig van de achttiende eeuw kreeg een Italiaanse beeldhouwer vanuit de Bataafse Republiek opdracht om een grafmonument voor Joan Derk te maken. Het was de bedoeling dat het in een kerk in Zwolle zou worden geplaatst. Dat monument kwam er, maar om allerlei ingewikkelde redenen is het altijd in Italië gebleven, ondanks dat het grotendeels betaald was. Het was Godfried Bomans die het in de jaren vijftig van de vorige eeuw in zeer deplorabele toestand aantrof in het park van de Villa Borghese in Rome. Daar staat het nu nog, in vier delen, ergens onder een afdak bij een schuurtje. Terwijl het een prominente plek in ons land meer dan verdient; op een mooi plein in Zwolle bijvoorbeeld. Of in Haarlem. Op de Botermarkt, of bij het nieuwe Ripperda-appartementencomplex, mooie plekjes genoeg.