Een mysterieus motorongeval

Op 29 juli 1966, het gebeurde op een vrijdagochtend in de buurt van Woodstock NY, eindigde het jaar van de klassieke popsingle. Abrupt. Het jaar dat begon met een klap op een snare-drum eindigde ook weer met een klap: Bob Dylan viel van zijn motor.

Dylan: exit

Over Bob Dylan zijn boekenkasten vol geschreven. Biografieën te over. Maar dat ongeluk met die motor, tsja, dat blijft in nevelen gehuld. Was het een echt ongeluk? Maar waarom was er dan geen politierapport? Was Dylan écht gewond? Maar waarom is hij dan niet met een ambulance naar het dichtsbijzijnde ziekenhuis gebracht? Of was het een afleidingsmanoeuvre en zat hij een tijdje in de rehab, om af te kicken van de speed of van heroine? Dylan zelf heeft er later weinig over verteld: "Truth was that I wanted to get out of the rat race". Het zal wel altijd een raadsel blijven. Maar feit is dat Dylan twee maanden uit het zicht was. Al zijn afspraken afgezegd. Buiten bereik voor de pers en de fans. Geen zomer- en herfsttoernee.

Feit is ook dat Dylan van het ene op het andere moment zijn life in the fast lane vaarwel zei: hij trok zich terug met vrouw en kinderen in zijn huis in Woodstock en deed een tijd lang heel erg weinig. In de kelder van dat huis richtte hij een studio in, af en toe kwamen zijn vriendjes van The Band langs en dan speelden ze wat. Het zou drie jaar duren voor hij weer voor publiek op een podium zou klimmen (Isle of Wight, 1969).

The Beatles: studio years

Terwijl Dylan van zijn motor viel, toerden The Beatles door de VS. Een paar dagen later zouden ze hun laatste optreden doen, in San Francisco. Niet alleen het laatste optreden van deze toer; het zou hun allerlaatste optreden voor betalend publiek ooit zijn. Ook hen was het toeren allemaal te veel geworden. Ze gingen later die maand de studio in, om Sgt. Pepper's op te nemen. En ze zouden bij wijze van spreken die studio niet meer uitkomen: het begin van the Studio Years.

Rolling Stones: de weg kwijt

En hoe stond het ervoor bij de andere hoofdrolspelers? De Rolling Stones onderzochten nieuwe wegen. Na hun 1966-VS-toer zouden ze daar drie jaar niet meer optreden. Hun elpee's uit de tijd zijn nogal wat je zou kunnen noemen experimenteel. In toenemende mate: op Aftermath (1966), Between the Buttons (1967) en vooral Their Satanic Majesties Request (1967) horen we van alles, maar slechts zelden rock 'n roll. Pas in 1968 zouden ze terugkeren naar het format waar ze groot mee geworden waren, en dat hen de titel the greatest rock and roll band on earth bezorgde.

Kinks: opgesloten op hun eiland

Ray Davies en The Kinks toerden ook niet veel. Ray concentreerde zich op het schrijven van liedjes waarin hij vaak de Engelse middle-class op de korrel nam. Popliedjes. Met veel succes (Waterloo Sunset, Lola). Tot in de jaren zeventig zouden The Kinks hit na hit hebben. Maar hun succes was vooral Europees: de doorbraak in de VS kwam er nooit. The Kinks hebben vooral daardoor nooit de status kunnen bereiken van hun concollega's uit de British Invasion-periode.

Brian Wilson: het lachen vergaan

En tenslotte, ver weg in Los Angeles, zat Brian Wilson met de handen in het haar. Hij was na Pet Sounds aan een nieuw project begonnen, zijn missie was het realiseren van wat hij noemde een teenage symphony to God. Dat project, Smile, mislukte faliekant. Te complex, te ambitieus, en te veel lsd. Wilson stortte volledig in en zou de volgende veertig jaar als een zonderling een teruggetrokken leven leiden, een psychisch wrak.

Navolgers

En zo kwam plotseling het einde van die klassieke single-periode. De hoofdrolspelers hadden zo hun issues, er kwam ruimte voor een volgende generatie van liedjesmakers. Vooral navolgers. In Nederland hadden we The Golden Earrings, die zich in die tijd vooral lieten inspireren door The Kinks, en Q65, die voornamelijk naar The Rolling Stones luisterden. Uit Engeland kwamen nieuwe namen overwaaien: Who, de Jimi Hendrix Experience, The Small Faces, Cream, Yardbirds. Veel stevig gitaarwerk. En ook de wat zoetsappiger liedjes van Herman's Hermits, Cat Stevens, The Hollies, Manfred Mann waren hier erg populair. En dan zouden we vanaf 1967 de afdeling Bombast groot zien worden: Procol Harum, Moody Blues legden de basis voor de prog-rock van de jaren zeventig.

In Amerika was het wat popmuziek betreft stil. Alleen aan de westkust gebeurde iets interessants. Zanger/gitarist Roger McGuinn van The Byrds legde zich toe op het spelen van Dylan-liedjes in arrangementen die klonken als The Beatles. En daarmee creëerde hij een nieuw genre in de popmuziek: de country-rock. Een stijl die jaren later door The Eagles (een eagle is de vergrotende trap van een birdie) vervolmaakt zou worden. En dan was daar die eerste elpee van de Mothers of Invention, Freak Out. Frank Zappa experimenteert, rock als kunstvorm, niet echt iets voor de hitlijsten. Die stilte zou pas in de zomer van 1967, de summer of love, oorverdovend wreed worden verstoord. Bijna tegelijkertijd kwamen de debuut-albums uit van de Doors, van Jefferson Airplane, van de Velvet Undergound. Nieuwe ronde, nieuwe kansen, nieuwe hoofdrolspelers.

In de Top 40 braken magere tijden aan. Na een (bijna) ononderbroken serie nummer 1-hits van grote klassieke waarde, zien we vanaf augustus 1966 ook weer suffe liedjes aan de top verschijnen. Nederlandstalig (Dans je de hele nacht met mij, De Bostella, Mien waar is mijn feestneus), gladde pop (No Milk Today, I'm a Believer, Puppet on a String, heel veel Bee Gees), steeds minder vaak onderbroken door echte klassiekers, al waren die er nog wel.

En dat allemaal omdat nadat Dylan van zijn motorfiets kukelde. Of toch niet?

Ik moet wel toegeven dat dit me toendertijd allemaal een beetje ontging. Ik was negen en had andere dingen aan mijn hoofd. Breuken bijvoorbeeld, en Telstar. Batman- en Thunderbirds-plaatjes verzamelen, dat werk dus. Muziek werd pas wat later mijn ding; en toen was alles al anders.