Alle feiten keurig op een rijtje

Geert Mak, Jan Bank, Gijsbert van Es, Piet de Rooy, René van Stipriaan - Verleden van Nederland (2008)

Vorig jaar organiseerden de NPS en de VPRO samen een multimediaal geschiedenisproject: Verleden van Nederland. Een veeldelige tv-serie, een internetsite. En voor de bijbehorende verdieping was er dit geweldige boek. Om een bekende uitspraak over Bruce Springsteen te parafraseren: er zijn twee soorten mensen. Namelijk de mensen die van geschiedenis houden, en de mensen die dit boek nog niet hebben gelezen.

De samenstellers hebben er iets indrukwekkends van gemaakt. In acht hoofdstukken, keurig chronologisch gerangschikt, reizen we door de geschiedenis van ons land, van de prehistorie tot de moord op Van Gogh. Veel feiten en feitjes, maar altijd in een passende context. Leest heerlijk lekker weg.

Ik werd buitengewoon aangenaam getroffen door de slotalinea van het hoofdstuk over de Verlichting: "Burgers van het moderne Nederland mogen zich inmiddels als de erfgenamen van de Bataafse Revolutie beschouwen. Hun staat en het democratisch gehalte ervan is het product van twee grote omwentelingen: de Opstand in de 16e eeuw en de revolutie in de 18e eeuw. De eerste is gerealiseerd mede dankzij een Oranje, de tweede ondanks en zonder de Oranjes. Dit laatste heeft de publieke acceptatie van deze politieke ontwikkelingen in Nederland belemmerd, maar die zijn daarom niet minder waardevol." (blz. 318) Alsof de schrijvers vroeger van diezelfde leraren als ik les hebben gehad.

Ook erg aardig is de tekst over de totstandkoming van de NAVO. De eerste secretaris-generaal vatte de doelstellingen kernachtig samen: "To keep the Americans in, the Russians out and the Germans down".

Het is natuurlijk leuk om al die bekende en minder personen uit de Nederlandse geschiedenis voorbij te zien komen. Van de nomadische Trijntje, via Julius Civilis, Bonifatius, Geert Groote, Erasmus, Willem van Oranje, Johan van Oldenbarnevelt, Johan de Witt, Joan Derk van der Capellen, Daendels, Multatuli en Colijn tot Mansholt en Fortuyn. Om er maar een paar te noemen.

Het boek is prachtig geïllusteerd. Toen ik het voor het eerst in handen had, sloeg ik het willekeurig open en landde daarbij op een mooie foto van het gemaal Cruquius, dat hier anderhalve kilometer vandaan staat. Zoiets schept al direct een band.

Maar Haarlem komt er in het boek verder wel een beetje bekaaid vanaf. Ja, de Hollandse Kruistocht komt aan bod, de verovering van Damiate. En Teylers Museum komt even voorbij, ter illustratie van de 18e eeuw. Maar dat is het dan. Geen Lauwtje, geen Spaans beleg, geen Ampzing. Voor het verleden van Haarlem is Lennaert Nijgh's Haarlem bestaat niet een betere bron.