De provincies op volgorde

Ik hou van lijstjes. En ik hou van vastigheid. Die beide voorliefdes resulteren erin dat ik graag in vaste volgordes denk. Bij voorkeur chronologisch. Maar als dat niet kan, dan is een andere vaste volgorde net zo welkom. Ik hou wel van de uitdrukking "op kleur gesorteerd".

Het aardige is dat in de Nederlandse Republiek ook vaste ordes golden en dat die nog tot recent doorwerkten. De volgorde van de zeven gewesten was helder. Gelderland ging altijd voorop, want dat was immers vanouds een hertogdom. Dan volgde het graafschap Holland, zonder meer het machtigste gewest en daar hoorde Zeeland, ook een graafschap, natuurlijk al bij. Vervolgens Utrecht, ooit een bisdom. En de rij werd gesloten door Friesland, Overijssel en Groningen.

Dat rijtje was tot 1992 herkenbaar in de Provinciewet, die toen door de huidige werd vervangen. Maar in de negentiende eeuw en daarna waren er natuurlijk meer provincies bijgekomen. De oude hertogdommen Noord-Brabant en Limburg – op zich een nieuwe schepping met een oude naam – waren voorop gezet, Holland was gedeeld in Zuid- en Noord-Holland, en aan het eind kwamen Drenthe en Flevoland.

Met dank aan Jan Dirk Snel's weblog.